Bekir AYGÜL / Köşe Yazarı

Ahilik Kültürü Haftası değişik etkinliklerle kutlanmaya başlandı. Anadolu Selçuklularından Osmanlı İmparatorluğuna geçiş sürecinde Ahilik son derece önemli bir rol oynamış, sanat ve meslek yönüyle toplumun ekonomik yapısını hazırlarken, ahlaki yönüyle de devlet yapısının temel niteliklerini belirlemiştir. 12. ve 13. yüzyıllarda Anadolu'da kurumlaşmasını tamamlayan ahilik, günümüz şartlarında bile örnek bir sivil örgütlenme modelidir. Dini, askeri, siyasi, toplumsal ve kültürel fonksiyonları bulunan Ahilik, Osmanlı'nın kurulması aşamasında da önemli roller oynamıştır.Osmanlı hükümdarlarından Orhan Gazi ve oğlu I.Murat, Ahi ocaklarında kuşak kuşanarak ahi olmuşlardır.

Ahilik kurumunun kurucusu olan ve "Ahî Evren" ismiyle ünlenen Şeyh Nasireddin Mahmut el-Hoyî, ilk eğitimini Yesevîliğin yaygın olduğu Azerbaycan'da aldı. Ona göre Ahîliğe girenlerin mutlaka bir sanat sahibi olması gerekir. Kitap yazmak yerine pratik hayata ağırlık veren Ahi Evren'in düşünceleri Anadolu'da hızla yayılmıştır.

Ahi Evren'in düşünceleri, zamanla örgütün prensipleri ve görevleri haline gelmiştir. Misyon gereği çok yönlü bir örgüt oluşturma yoluna giden Ahî Evren, kurduğu örgüte; dinî - ahlâkî, askerî, siyasal, sosyal ve kültürel olmak üzere beş ayrı fonksiyon yüklemiştir.

Ahîlerin toplum içinde güçlü ve güvenilir kişiler olabilmeleri için, örgüte ilk girişlerinden başlayarak bazı özellikleri benimsemeleri gerekirdi. Birey, basitten karmaşığa doğru yol alır. Önce fetâ (yiğit), sonra Ahî, sonra da şeyh olur. Ancak, şeyhlik makamına çok az kişi ulaşabilirdi..

İmparatorluğunun son dönemlerine kadar Ahilik; mesleki bir yaklaşımla eğitim, dayanışma ve örgütlenme, denetim konularına eğilirken bir taraftan da daha o devirlerde müşteri odaklı bir yaklaşımla fiyat, kalite ve standart konularında çok ciddi çalışmalar yapmıştır.

Ahilik anlayışı toplumda yaşayan fertleri birbirine yaklaştırmak ve aralarında dayanışma kurulmasını sağlamaktır.

Bir toplumda birlik ve dayanışmayı sağlayan en önemli unsur müşterek değerlerin korunması ile mümkündür. Türklerin Anadolu'da bin yıldan beri varlığını sürdürmelerindeki sır Ahilik anlayışı içerisinde bu değerlere saygı göstermeleridir.

Ahilikte iş ve meslek ahlakı, kabul edilmesi mecburi kurallar haline gelmiştir. Kendinden önce başkalarını düşünmek ve kollamak, hak ettiğinden fazlasını istememek, kanaat ve tevazu ölçüleri içerisinde "hırs" ve "tama"dan uzaklaşmak, kendi yeteneğine uygun bir işle meşgul olmak, sanatını mutlaka bir üstaddan öğrenmek ve birliğin, beraberliğin korunması için dayanışma içerisinde bulunmak ahiliğin mutlaka uyulması şart olan ahlak kaideleridir. Ahiler yeniliğe açık insanlar olup, halka sanat, meslek ve genel bilgiler öğretmek için var güçleriyle çalışırlardı. Bu bakımdan Ahiliğin eğitimcilere ışık tutacak önemli özellikleri vardır.

Ahilik sisteminde işyerinde çalışanlar ile çalıştıranlar arasında pek fark olmadığı gibi aralarında baba-oğul ilişkileri vardır. İşyeri aynı zamanda sanatın ve ahlakın öğretildiği bir okuldur. Burada üretilen mal, belli bir ihtiyacı karşılayacak şekilde kusursuz ve tam olarak üretilir. Emeğin karşılığı çalışanının alın teri kurumadan ödenir. İşyerlerinde çalışan ve çalıştıranlar dayanışma içerisindedir. Bu uygulama emek ve sermaye'nin barışık olduğu bir model oluşturur.

Ahilik düşüncesinin kurduğu Ahi Birlikleri'ni batıdaki ve doğudaki benzer teşkilatlardan ayıran özellik, din adamlarının da devlet adamlarının da Ahiler üzerinde herhangi bir etkisinin olmayışıdır. Bunun sonucu olarak Ahilik sivil toplum kuruluşlarının en eski bir modelidir.

Günümüz Türkiyesinin, ahilik gibi modellere ne kadar ihtiyacı olduğu gün geçtikce dahada çok hissedilmektedir. Tarihde Atalarımızın kurduğu pek çok modeller, tarihciler, siyasetciler,bilim adamları ve araştırmacılar tarafından ele alınmayı beklemektedir.Bu modelleri araştırıp, inceleyip günümüze uygulanabilir hale getirmek, oralardan ders çıkarmak hepimizin görevi olmalıdır.

www.aydinozel.com Bekir AYGÜL ( YÖRÜKOĞLU )