- Aydın25 °C
- KONÇE'DEN KUŞADASI'NA DOSTLUK KÖPRÜSÜ
- KUŞADASI BELEDİYESİ KAMU YARARINDAN TAVİZ VERMİYOR
- KUŞADASI YEREL ÜRETİCİ PAZARINDA BAHAR BEREKETİ
- KUŞADASI BELEDİYESİ RAMAZAN YARDIMLARINA 23 NİSAN’DA DA DEVAM ETTİ
- CHP AYDIN ESKİ MİLLETVEKİLİ BAYDAR KUŞADALI PARTİLİLERİ İLE BULUŞTU
- Tarım Projemiz, 32 Proje İçerisinde Yer Aldı
- MHP Aydın Regaip Kandili Açıklaması
- Rektör, Adnan Menderes Demokrasi Müzesi’ni Ziyaret Etti
- Aydın Tarım İl Müdürlüğü Faaliyetleri
- Zincir marketler ürün satış sınırlaması
- ADÜ DOKTORA ÖĞRENCİLERİNE TÜBİTAK 2211-C DESTEĞİ
- EFELER BELEDİYESİ’NDEN SEVGİLİLER GÜNÜ KONSERİ
- CHP Söke'den Ayçiçek Yağı Tepkisi
- DİDİM, TRİATLON İÇİN HAZIRLANIYOR
- ADÜ’de Dr. Gül Dilek Türk'ün Kitapları Yayımlandı
- 10:15 - Aydın Edessa Kebap Gururlandırmaya Devam Ediyor
- 10:53 - BAŞKAN ÖMER GÜNEL’DEN BAŞKAN DENİZ ATABAY’A DESTEK
- 10:48 - KONÇE'DEN KUŞADASI'NA DOSTLUK KÖPRÜSÜ
- 10:41 - BÜYÜKŞEHİR’İN ATATÜRK BULVARI’NDAKİ ÇALIŞMASI VATANDAŞLARDAN TAM NOT ALDI
- 10:30 - İKİÇEŞMELİK İŞ BİRLİĞİ İLE GÜÇLENİYOR
- 10:18 - KUŞADASI BELEDİYESİ KAMU YARARINDAN TAVİZ VERMİYOR
- 10:15 - BAŞKAN ÖMER GÜNEL’DEN HAVUZ MEDYAYA AÇIK DAVET
- 09:53 - en
- 16:41 - AYDIN TİCARET BORSASI, AYDIN YAMALAK SARISI ZEYTİNİ COĞRAFİ İŞARET TESCİLİ’Nİ ALDI
- 16:18 - KUŞADASI BELEDİYESİ YARDIMIMIZA KOŞTU
- 14:40 - BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ'NDEN KEREVİZ VE HAVUÇ ÜRETİCİSİNE DESTEK
- 14:20 - BAŞKAN ÇERÇİOĞLU 23 NİSAN RESİM YARIŞMASI'NIN ÖDÜLLERİNİ VERDİ
- 14:05 - KUŞADASI BELEDİYESİ YALAN HABERLERİ YARGIYA TAŞIDI
- 13:53 - KUŞADASI YEREL ÜRETİCİ PAZARINDA BAHAR BEREKETİ
- 09:54 - MUSTAFA SAVAŞ'IN 23 NİSAN MESAJI
Bekir AYGÜL / Köşe Yazarı
DİVANÜ LÜGATİ’T - TÜRK VE KAŞGARLI MAHMUD
Bekir YÖRÜKOĞLU
“DİVANÜ LÜGATİ’T-TÜRK VE KAŞGARLI MAHMUD”
Divanü Lügati't-Türk "Türk dilleri Kamusu (Sözlük)"),Kaşgarlı Mahmud tarafından Bağdat'ta 1072 - 1074 yılları arasında yazılan Türkçe - Arapça bir sözlüktür.
Türk dünyasının borçlu olduğu eşsiz bir esere imza atan Kaşgarlı Mahmud, zamanının içinde bulunduğu şartları iyi gözlemlemiş, olup-biteni iyi okumuştur. İleride Türk dünyasının başına gelebilecek muhtemel proplemleri, musibetleri veya sorunları, manevi gözüyle çok güzel değerlendirmiştir. Feraset sahibi olarak ilim ve itikad yönünden konuyu derinlemesine analize tabi tutarak, eşsiz eserini bizlere armağan etmiştir. Bizlere bu eseri kazandıran Kaşgarlı Mahmud’a ne kadar şükranlarımızı sunsak azdır. Dünyanın dört bir yanında türkce konuşuluyorsa, bilimde, edebiyatta, sanatta Türk dili doruklara çıkmışsa temelinde mutlaka Divan- Lügati’t-Türk’ten bir esinti vardır.
Divan- Lügati’t-Türk, Türkçe'nin bilinen en eski sözlüğü olup, batı Asya yazı Türkçesi hakkında var olan en kapsamlı ve önemli dil anıtıdır. El yazması nüshası 638 sayfadır ve yaklaşık 9000 Türkçe kelimenin oldukça ayrıntılı Arapça açıklamasını içerir. Ayrıca Türklerin tarihine, coğrafi yayılımına, boylarına, lehçelerine ve yaşam tarzlarına ilişkin kısa bir önsöz ve metin içine serpiştirilmiş bilgiler mevcuttur. Sözlüğün elde bulunan tek yazma nüshası 1266′da Şam’da temize çekilmiş ve 1915′te İstanbul’da Ali Emiri Efendi tarafından tesadüfen bulunmuştur.
Türk yazı dillerinin, lehçelerinin ve ağızlarının dil özelliklerini belirleyen, söz varlığını derleyerek bir araya getiren Kâşgarlı Mahmud kendisine sonsuz bir ün, bitmez tükenmez bir kaynak sağlaması dileğiyle elde ettiği bu bilgileri yazıya geçirerek ortaya koyduğu eserine Divanü Lugati’t-Türk adını vermiştir.
Döneminin yazı dilinin dil bilgisi kurallarını ve söz varlığını eserinde toplayan Kâşgarlı Mahmud, bu ölçünlü dil çerçevesinde diğer Türk topluluklarının ağız özelliklerini hem ses hem de söz varlığı bakımından ayrıntılı biçimde ele almıştır.
İstanbul Millet Kütüphanesinde bulunan elimizdeki tek nüshanın son sayfasında verilen bilgiden Kâşgarlı Mahmud’un Divanü Lugati’t-Türk’ü 25 Ocak 1072 günü yazmaya başladığı, 10 Şubat 1074 günü tamamladığı açıkça anlaşılmaktadır.
“Türk sözlükçülüğünün temelini, hazırladığı bu mükemmel eserle atan Kâşgarlı Mahmud, Divanü Lugati’t-Türk’ü sekiz ayrı bölümden oluşturduğunu belirtir. Araplara Türkçe öğretmek ve Türkçenin Arapça kadar güçlü bir dil olduğunu ortaya koymak amacıyla Divanü Lugati’t-Türk’ü kaleme alan Kâşgarlı Mahmud’un bu nedenle eserinin bölümlendirmesini Arapçanın dil bilgisi özelliklerine göre yaptığı görülür.”
Kâşgarlı Mahmud sekizinci bölümün hem de Divanü Lugati’t-Türk’ün bittiğini şu sözlerle açıklar:
“Hamdolsun âlemlerin Rabbi Allah’a… Hüseyin oğlu Mahmud der ki: Bu kitabı yazmaya başlarken Türk dilinin sözlerini toplama, kurallarını ve usullerini bildirme, ölçülerini açıklama, bölümlerini sıralama sözünü vermiştik. Bu sözümüzü yerine getirmiş, amacımıza ulaşmış oluyoruz. Gereksiz sözleri, fazlalıkları, kullanımdan düşmüş şekilleri kitabın dışında tuttum. Burada sona eren kitabımız sonsuza kadar varlığını sürdürsün. Hamd, ezelî ve ebedî olan Allah’a, salat ve selam Muhammed’e ve onun soyuna olsun…”
Divanü Lugati’t-Türk’ün sözlük bölümünü oluşturan bölümler XI. yüzyıldaki Türk dilinin söz varlığını gözler önüne seren eşsiz bir hazine niteliğindedir.
Kâşgarlı Mahmud’un Türkçeye en büyük hizmeti, yaklaşık bin yıl önceki Türk topluluklarının söz varlığını örnekleriyle ortaya koymasıdır.
“Söz varlığında genel Türk dilinde kullanılan sözler olduğu gibi Uygurların, Oğuzların, Türkmenlerin, Kırgızların, Çiğillerin, Yağmaların, Arguların ve diğer Türk topluluklarının kendilerine özgü sözleri de bulunmaktadır. Kâşgarlı Mahmud bununla da yetinmemiş, Türk lehçelerinin yanı sıra bu lehçelerin ağızlarında yerel olarak kullanılan sözlere de yer vermiştir.”
Kâşgarlı Mahmud, yirmi boydan oluşan Türklerin kökünün Nuh Peygamber’in oğlu Yafes’e ve onun oğlu Türk’e dayandığını yazmaktadır. Bu durumun İbrahim Peygamber’in oğlu İshak’a, İshak’ın oğlu Esav’a ve onun oğlu Rum ve Rum’dan gelenlerin soyunun adlandırılmasına benzediğine dikkat çekmektedir.
“Bugüne kadar tam metni Türkiye Türkçesine, Özbek Türkçesine, Kazak Türkçesine, Yeni Uygur Türkçesine, İngilizceye, Çinceye, Farsçaya ve Azerbaycan Türkçesine çevrilen ve dokuz ayrı yayımı gerçekleştirilen Divanü Lugati’t-Türk, pek çok bilimsel araştırmaya ve çalışmaya konu olmuştur.”
“Türk dilinin hangi dönemini, hangi konusunu işlerse işlesin her yayında mutlaka Kâşgarlı Mahmud’un ve Divanü Lugati’t-Türk’ün adına rastlanır.
İşte bu nedenle Kâşgarlı Mahmud Türklük biliminin kurucusu, Türk dünyasının ilk dil bilgini, ilk derlemecisi unvanını kazanmıştır. Eseri Divanü Lugati’t-Türk ise her okuyuşunuzda Türk diline, Türk edebiyatına, Türk kültürüne ait yeni bir şeyler bulacağınız büyük bir kültür hazinesidir. Türk soylu halkların ortak atasıdır Kâşgarlı Mahmud… Türk lehçelerinin kökleridir Divanü Lugati’t-Türk…”
Günümüzde genç nesillerimize, üniversite öğrencilerimize, yazarlarımıza, bilim adamlarımıza velhasıl hepimize düşen görev, geçmişte yaşayan türk büyüklerinin yaşantılarını, duyarlı oldukları hususları, ortaya koydukları düşüncelerini anlamak, en azından onlarla bitmek tükenmek bilmeyen bir gönül bağı kurmak önceliklerimiz arasında olmalıdır.
Evlatlarımıza, beklenmedik olaylar karşısında nasıl bir yol izlenmesi gerektiğini öğretmek, hızla değişim ve dönüşüm yaşayan dünyada biz neredeyiz ? geçmişle kıyaslandığında yerimiz neresi olmalıdır ? gibi soruların cevaplarının geçmişimiz araştırıldığında buluna bileceğini, bu işinde ecdadımızı sevmekten geçtiğini durmadan bıkmadan anlatmamız gerekmektedir.
- Yorum Ekle
- Arkadaşına Gönder
- Yazdır
- Yukarı
- ADÜ Öğretim Üyesinin Kitabı Yayınlandı
- VATANDAŞLARA ÜCRETSİZ PSİKOLOJİK DESTEK
- SPORCU DOSTU BELEDİYEDEN VİTAMİN JESTİ
- Rektör GETAT ve MEDİKO’yu Yeni Binasında Ziyaret Etti
- KUŞADASI’NDA DERMAN BELEDİYECİLİK ÖRNEĞİ
- SÖKE SAĞLIK HİZMETLERİ TOPLANTISI GERÇEKLEŞTİ
- KOÇARLI MYO KARİYER GÜNLERİ GERÇEKLEŞTİ
- Didim MYO’da Covid-19’un Turizme Etkileri Konuşuldu
- Aytepe Mesire Restaurant’ta 14 Şubat Coşkusu
- İnci Restorant'ta Sürpriz Evlilik Teklifi
- Yılmaz Tilki Nişan Gecesi
- Erzurumlular Derneği Başkanının Mutlu Günü
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- CHP İl Başkanı Hikmet SAATÇİ Açılış Konuşması
- CHP'li Vekil Erdoğan ÖZYALÇIN'ın Konuşması
- CHP li Vekil Gaye USLUER'in Konuşması
- Cem AKBUDAK Koalisyon'un Neden Kurulmadığını Anlattı
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- Vatandaş Devletten Destek BekliyorAdnan AYTAŞKIN
- Aydın Yangın Söndürme Tüpü 0544 814 84 80AydınÖzel Yangın Söndürme Tüpü 0544 814 84 80
- YÖNETİMSEL NEZAKET, LİDER KARAKTERİDİR…Kürşat KARACABEY
- Corona’nın Kişilere Göre Etki AlanıGülşah İLHAN
- KALEMİMFigen Yıldırım CİVAN
- Aydın Yaşamasını Bilene İdeal Bir ŞehirEnver ERBİL
- BOP amatörce bir bakışSeyhan KAYNARCA
- Aydınspor 1923 İyi-Kötü Yolda !Emrullah TURGUT
- Özlem ÇERÇİOĞLU İşini İyi Yapmıyorsa SoracaksınOsman ÇELİKKOL
- Sema YURTTUTANKaya GAYMALI
- O Çocukları Ayırmayalım – Hayırseverler NeredeMehmet AKSEL
- İsmet Sezgin Farkı!Cemal Aydın ÖZPOLAT
- AYDIN VE KÜÇÜK AKILLAR...Hasan BİNAY
- Su KurnazlarıSezat CİVAN
- Kadın CezaevleriHakan KURTARAN
- Aydınspor 1923 Başkanlarının Birçoğu İcattırAydın ŞENGÜL
- AYDIN'DA BURUK BİR 30 AĞUSTOSSefer SARI
- Bende Aydın Özel'de YazacağımHalil EROĞLU
- ANAYASANIN 10 MADDESİNİ TAKAN YOKAli NARİN
- MİLLİ AYDIN BANKASIMevlüt KENAR
- ÖRGÜTLENME HAKKIMIZHale Erkaçar KAVURUCU
- DAHA GÜZEL BİR YAŞAM İÇİNMuammer ÖZTÜRK
- LİSANSLI EMLAK YASASI ÜZERİNEŞuayip YEĞEN
- BÜTÜN ŞEHİR AYDINCoşkun IRMAK
- Terör de Sona Doğru muMehmet PALA
- AZAN TERÖR VE YENİ KÜRDİSTANAdem ÖZDEMİR
- ATATÜRK SOLAK MIYDI?Mustafa ÇAKIR
- MYANMAR , SOMALİ ve TÜRKİYEMehmet TÜRKİŞ
- RAMAZAN ORUCUZeki ALTIN
- Bizim ŞEHİDİMİZ, garibanın GEMİ(CİK)LERİ varŞerif Ali DEĞİRMENÇAY
- KANDAN BESLENEN BÜYÜK PATRONAlper DERELİOĞLU
- Aydının Mülki Amirinden Şaşılacak Yüksek PerformansBekir AYGÜL
- OLU GİDE BİZİM OLAN OLU GİDEGökhan ÖZAKEL
- KARARTILAN ADALETAnıl KÖSEHANCI
- AH ÖZGÜRLÜK HAY ÖZGÜRLÜKHakan DEMİR
- Fransa ve Bizim Fransızlar..Hakan IŞIKÇI
- KAYBEDEN ŞEHİRAtila Muharrem UÇMAKLIOĞLU
- Sanat DünyasıHakan Kavakdereli
- 24 KASIM ÖĞRETMENLER GÜNÜ YAKLAŞIRKENCihan ŞAHİN
- OSMAN PAMUKOĞLU YAZDI...Levent ÖZBOYACI
- SAMOS ve KOS adalarındakı turızmTanju TÜNAY
- İZMİRİN İŞGAL EDİLDİĞİ GÜNHalil KANARGI
- Terörün kesin Çözümüİsmet TÖR
- GELECEK 2Ahmet SAKAR
- HAYATIN İÇERİSİNDEKİ RENK MOTOSİKLETOktay TOROS
- DİYANET DUYARSIZBilgin KUŞAKSIZ
- SİYASAL UFKUMUZ NE OLMALIDIRFerda Çağlar ERKUT
Tel : 0544 8148480 | Haber Yazılımı: CM Bilişim