Ali NARİN / Köşe Yazarı

ülkemiz başta Birleşmiş Millet Engelli Hakları Sözleşmesi olmak üzere engellilerin hak ve özgürlüklerini düzenleyen birçok uluslararası hukuk belgesine taraf olmuştur.

Son olarak 12 Eylül 2010 tarihinde yapılan referandum sonucunda Anayasamızın 10. Maddesine engellilere yönelik pozitif ayrımcılık konusunda yeni düzenleme de yapılmıştır.

Bütün bunlar bizler açısından sevindirici gelişmelerdir.

Bunları hayata geçirmedikçe, erişilebilir kılmadıkça, kullanılır hale getirmedikçe bir anlamı kalmamaktadır.

2 yıl onaylanarak, yürürlüğe giren Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesi bizler tarafından sevinçle karşılanmıştır.

Ancak sevincimizi doya doya yaşama olanağı ülkemizin engellilerine hala nasip olmamıştır.

Özellikle Anayasa reformundan sonra engellilere yönelik düzenlemelerin haklarımızı koruyucu içerikte olmasını beklemekteydik.

Alışılmış uygulamaların temsilcisi brokratlarımız ise bu beklentimizi tam anlamıyla bir hayal kırıklığına dönüştüren uygulamalarla hepimizi şaşkına çevirmiştir.

Kısa bir süre önce Sağlık Bakanlığı tarafından yayınlanan bir genelgede, geçmiş yıllara oranla daha da kısıtlayıcı düzenlemeler getirtilerek. 2008 yılında çıkarılan genelgede tüm engellilere sağlık hizmetlerinde öncelik tanınırken, 2010 yılında “pozitif ayrımcılık” iddiası ile bu hak sadece ağır engellilerle sınırlanmıştır.

Anayasa’nın 10. Maddesindeki değişikliğin bu şekilde yorumlanması, bütün engellilerde sahip oldukları hakları da kaybedecekleri endişesine neden olmuştur.

Yine Sosyal Güvenlik Kurumu, trafik kazaları nedeniyle engelli olanların sağlık giderlerini ödemeyeceğine ilişkin bir yazı yayınlamış, binlerce engellinin tedavisi, yaşam kalitesi için gerekli tıbbi desteği yok eden bir gelişmeye yol açmıştır.

Raporlarla ilgili yönetmeliğin yarattığı hak kayıpları giderek büyük bir yaraya dönüşmektedir. Birçok engelli sırf bu yüzden eğitim, istihdam, evde bakım, engelli aylığı başta olmak üzere temel haklarını kullanamaz haldedir.

sanki gizli bir emir varmış gibi sağlık kurulları artık yaşına, süreğen kronik, yatalak,zihinsel fizikse olup olmadığı ayırt etmeksizin süreli raporlar veriyorlar.

Bu uygulamaya üniversitemizide (adü)sağlık kurulları daha çok yaşanıyor,

Buna Maliye Bakanlığı Merkez Sağlık Kurulu’nun uygulamaları da eklendiğinde sorunlar içinden çıkılmaz bir hal almaktadır.

Maliye bakanlığının vergi indirim genelgesi eşitlik ilkesinden uzak çünkü çalışana, basit usulde ve serbest meslek erbabına vergi indirimi var ama gerçek usulde vergi ödeyenlere yok.

Binaların, yol ve alanların erişilebilir olmaması engellilerin temel sorunlarının başında gelmektedir. Eski yapı, yol ve alanların erişilebilir hale getirilmesi için yasanın öngördüğü süre 2012 yılında dolacaktır. Ama bu konuda hiçbir gelişme gözlenmemektedir.

Şehirlerarası ulaşımda yaşanan sıkıntılar ise hiç gündeme gelmemektedir. Bu konuda muhatap bile bulamıyoruz.

Ayrımcılık ülkemizin her alanda yoğun yaşadığı bir sorun olmaya devam etmektedir.

Engelliler hemen her konuda dışlanan, ayrı tutulan ve herkesin sahip olduğu hakları kullanamayan bir kesim olarak yaşama tutunma çabası içindedir. Bu sorunun önde gelen muhataplarından olan engellilerin haklarını koruyacak bir yasa düzenlemesi hala mevcut değildir.

Bizler sorunlarımıza çözüm bulunacağına ilişkin umutlarımızın tükendiğini her geçen gün daha fazla hissetmekteyiz.

Endişelerimiz giderek öfkeye dönüşmektedir. Bu nedenle başta iktidar olmak üzere parlamentoda olsun olmasın tüm siyasi partilerimize sesleniyoruz;

Onaylanmış uluslararası hukuk belgelerini temel alan ayrımcılık konusunda yeni bir yasa hemen çıkarılmalıdır.

Ulaşım araçları, kamuya açık tüm binalar, alanlar için bütün icracı bakanlıklar, yerel yönetimler bütçelerinde pay ayırmalı, uygulamaya dönük, stratejik planlar gibi, belgelerde bunlar belirtilmelidir.

Erişilebilirlik konusundaki düzenlemeleri yerine getirmeyen kamu görevlileri, yerel yöneticiler hakkında (tazminat dâhil) cezai hükümler ya ilgili yasaların içine ya da Türk Ceza Yasası’na konulmalıdır.

Sağlık Kurulu Rapor yönetmeliği mutlaka değiştirilmeli ve Maliye Bakanlığı Merkez Sağlık Kurulu kaldırılarak vergi indirimi sağlık kurulu raporlarındaki oranlara göre verilmelidir.

Zihinsel engellilerin beden sağlığının korunması için gerekli olan beden eğitimi dersleriyle ilgili düzenleme eski haline getirilmelidir.

Trafik kazaları nedeniyle engelli olan vatandaşlarımızın sağlık ve yaşım kalitelerinin korunması için SGK’nun koyduğu ve yasayı yanlış yorumlayan uygulamasına son verilmelidir.

Sağlık Uygulama Tebliği ile teşhis, tedavi, ameliyat, yatarak tedavi, engellilerin yaşamlarını sürdürmeleri için zorunlu olan ortoz, protezlerden istenen katkı payları kaldırılmalı ve kaliteli ürünlerin alımına olanak sağlanmalıdır.

Bundan sonra yapılacak seçimler öncesinde, seçme hakkımızı her hangi bir yönlendirme ve baskı altında kalmadan özgür irademizle kullanabilmemiz için oy pusulaları görme engellilerin de okuyabileceği formlarda düzenlenmelidir.

Engellilere verilen aylık ve evde bakım destekleri mutlaka artırılmalı, evde bakım yardımı verilen ailelere psikolojik danışmanlık, geçici bakım yurdu desteği verilmelidir.

Büyük kısmı boş tutulan kamudaki engelli kadrolarının doldurulması için çalışmalar hızlandırılmalı, daha etkin, pratik, adil ve liyakate dayalı bir alım süreci uygulanmalıdır.

Engelliler olarak, yıllardır olduğu gibi kararlılıkla:

Engellilerin kendi seçimlerini yapma özgürlükleri ve bağımsızlıklarını da kapsayacak şekilde, kişilerin insanlık onuru ve bireysel özerkliklerine saygı gösterilmelidir;

Ayrımcılık yapılmamasının önlenmelidir;

Engellilerin topluma tam ve etkin katılmasını sağlanmalıdır,

Farklılıklara saygı gösterilmesi ve engellilerin insan çeşitliliğinin ve insanlığın bir parçası olarak kabul edilmesi gerekir;

Erişilebilirliğin, fırsat eşitliğinin, kadın-erkek eşitliğinin sağlanmalıdır;

Engelli çocukların gelişim kapasitesine ve kendi kimliklerini koruyabilme haklarına saygı duyulmalıdır.

www.aydinozel.com Ali NARİN  Köşe Yazarı